همه چیز درباره اکو قلب جنین و پاسخ به 5 پرسش درباره اکو جنین

اکو قلب جنین اصلی‌ترین روش تشخیص بیماری‌های قلبی پیش از زایمان است. ببه طور کلی اکو قلب نوازد را هم میتوان به عنوان مهمترین روش تشخیص بیماری‌های مادرزادی قلب در دوران شیرخواری یا نوزادی به شمار آورد.

اگر شما جز کسانی هستید که مطالبی در مورد اکو قلب جنین یا همان اکوکاردیوگرافی جنین شنیده اید و راجع به این موضوع کنجکاو شده اید ما در این مطلب در موردهمه چیز را درباره اکو قلب جنین به طور کامل برای شما توضیح داده ایم.

برای دسترسی سریعتر به بخش مورد نظر خود در این مطلب می توانید از فهرست مطلب تهیه شده استفاده نمایید

همه چیز درباره اکو قلب جنین

در سالهای اخیر بررسی سلامت دوره جنینی در ارزیابی وضعیت سلامت جنین جزء جدایی ناپذیر مراقبتهای دوران بارداری بوده که توسط متخصصین زنان و رادیولوژی به خوبی انجام میشود. با این‌حال بعضی از بیماریهای مادر و یا جنین ممکن است باعث بروز بیماری های قلبی در جنین شوند که نیازمند بررسی بیشتر و دقیق تر در سطحی دیگر از ارزیابی ها میباشند.

در چنین حالاتی انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین توسط فوق تخصص قلب کودکان که در زمینه تشخیص و درمان انواع بیماریهای مادرزادی قلبی˛ اختلالات ضربان قلب و انجام اکوکاردیوگرافی جنین دوره دیده است، ضروری است.

اکوکاردیوگرافی چیست ؟

اگر بخواهیم به صورت علمی در مورد مفهوم اکوی قلب صحبت کنیم در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت یا UltraSound نامیده می‌شود) با بکارگیری دستگاه سونوگراف یپیشرفته که دارای پروتوکل‌های اکو قلب باشد برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود.

این امواج از طریق یک تجهیز به نام پروب که در اکو قلب یا اکوی قلب جنین روی پوست قرارداده می شود فرستاده می‌شود. این امواج صوتی ساختارها و مایعات موجود در قلب را بدون اینکه هیچ تاثیر شناخته شده و مخربی داشته باشد مرتعش کرده و بازگشت آنها (‌اکو / Echo ) از طریق همان مبدل (پروب) مجددا دریافت می‌شوند. این بازگشتها در نمایشگر دستگاه سونوگرافی به تصاویر تبدیل می‌شوند. پس همانطور که در توضیح مشخص است این روش کاملاً بی خطر بوده و برای تست اکوی قلب جنین حتی نیاز به تزریق هم نیست.

اکوکاردیوگرافی قلب جنین یا اکو قلب جنین چیست ؟

اکوکاردیوگرافی جنین نوعی از اکو قلب است که در بالا به توضیح آن پرداختیم با این تفاوت که در بهترین زمان برای اکو قلب جنین توسط متخصص اکو قلب کودکان باید انجام شده و یک روش تشخیصی برای پی بردن به مشکلات قلب جنین می‌باشد عمدتا برای بررسی بیماریهای مادرزادی قلب و نامنظمی های قلب جنین استفاده می شود. فرآیند انجام اکوی قلب جنین بسیار مشابه سونوگرافی است. با این تفاوت که فقط باید دارای پزشک متخصص دارای فلوشیپ اکو قلب جنین و با بکارگیری دستگاه های سونوگرافی پیشرفته و گرانقیمت انجام شود.

اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی تفاوت‌هایی دارند.که در زیر بصورت خلاصه به آنها پرداخته ایم

• اکوکاردیوگرافی اغلب بعد از هفته 17 بارداری انجام می شود .
• این تست برای در ماهه دوم بارداری و بین هفته 18 الی 24 ام بارداری انجام میشود.
• بنا به تشخیص پزشک این آزمایش را در ماههای بعدی نیز می توان انجام داد و محدودیتی برای انجام اکو وجود ندارد.

تفاوت اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی حاملگی چیست ؟

در حالت کلی سونوگرافی یکی از روشهای تشخیصی غیر تهاجمی در پزشکی می باشد . روش سونوگرافی تشخیصی بر مبنای امواج فراصوت یا سونوگرافی و برای بررسی بافت‌های زیرجلدی مانند عضلات، مفاصل، تاندون‌ها و اندام‌های داخلی بدن و ضایعات آن‌ها پی ریزی شده‌است. سونوگرافی در حاملگی نیز کاربردهای وسیعی دارد. سونوگرافی معمول دوران بارداری با اکوکاردیوگارفی قلب جنین دو تفاوت اصلی دارد.

1. انجام اکوکاردیوگرافی جنین صرفاً برای بررسی قلب جنین می باشد.
2. سونوگرافی توسط متخصص سونوگرافی انجام میشود در حالیکه اکوی قلب باید توسط پزشک فوق تخصص قلب کودکان انجام میشود.
3. سونوگرافی های معمولی و سه بعدی که توسط متخصصین محترم زنان و رادیولوژیست ها انجام میشوند به منظور بررسی سایر اختلالات جنینی انجام می‌شوند و بنابراین حساسیت ناچیزی در تشخیص بیماری های مادرزادی قلبی دارند. اما سونوگرافی های تشخیصی مانند آنومالی اسکن و اکو قلب جنین دارای اهمیت زیادی در تشخیص بیماری های جنین حین و پس از تولد و تصمیم گیری در خصوص سقط جنین ناشی از بیماری های حاد جنین در دوران بارداری دارند

البته نیاز به توضیح نیست که دستگاه اکوکاردیوگرافی بسیار تخصصی تر از دستگاه های معمول سونوگرافی هستند. هر چقدر دقت دستگاهی که اکوی قلب جنین بالاتر باشد می تواند تصاویر بهتری از قلب جنین ارائه بدهد و به پزشک کمک میکند تشخیص صحیح‌تری داشته باشد.

اکو قلب جنین و تشخیص بیماری های مادرزادی قلب

بیماری های مادر زادی قلبی شایعترین مشکلات جنینی هستند که متاسقانه عموما در بررسی های سونوگرافی دوران حاملگی تشخیص داده نمی شوند. این بیماری ها تبعات درمانی˛ اقتصادی˛ اجتماعی˛ روانی زیادی در پی خواهند داشت. ما در مطلب جداگانه به بیماری های مادرزادی قلب پرداخته ایم که می توانید به طور کامل با آنها آشنا شوید.

اکوی قلب جنین و بیماری های مادرزادی , شیوع بیماری های مادرزادی قلبی بر اساس اینکه چه نوع ضایعاتی در بررسی آماری مد نظر قرار گیرند متفاوت است. بطوریکه برای ضایعات بسیار شدید در حدود  3 در 1000˛ برای موارد شدید تا متوسط 6-9 در 1000 و برای ضایعات خفیف تر (مثل تنگی های دریچه ای خفیف و نقایص دیواره ای کوچک) 10-20 در 1000 گزارش شده اند. در حالیکه عوامل خطر متعددی برای بروز بیماریهای قلبی مادرزادی شناخته شده اند, بیش از 90% موارد علت مشخصی ندارند.

باید توجه داشت که این آمار بر اساس بررسی های انجام شده در کشور های توسعه یافته بوده که در آنها اولا میزان تولد ها کمتر و ثانیا وضعیت تغذیه ای و مراقبتهای قبل از بارداری مناسب تر و تماس با عوامل محیطی زیان بار مانند انواع پارازیت , آلودگی هوا و …. کمتر میباشد و متاسفانه امکان شیوع  این بیماری ها در کشور های در حال توسعه از جمله ایران بیشتر است.

چرا، به چه منظور و در چه شرایطی اکوکاردیوگرافی جنین انجام می شود

1- والدینی که به دلایل مختلف از سالم نبودن قلب جنین و یا مادر باردار بسیار نگران و آشفته می باشند، با انجام اکو قلب جنین (که هیچ ضرری برای جنیین و مادر ندارد ) در صورت نرمال بودن آسوده خاطر میشوند.

2- با توجه به اینکه اکثر بیماریهای مادرزادی قلب قابل درمان می باشند، در صورت ابتلای جنین به بیماری مادرزادی قلب برنامه ریزی لازم برای انجام زایمان دربیمارستانی که امکانات لازم برای مراقبت و جراحی چنین نوزادانی دارند، بعمل می آید.

3- بعضی از نامنظمی های قلب جنین (آریتمی ها) پس از تشخیص از طریق اکو با درمان داروی مادر باردار قابل درمان می باشند.

4- با توجه به اینکه در موارد معدودی بعضی از بیماریهای پیچیده مادرزادی قلب که از نظر درمان مشکل بوده و برای خانواده ها بسیار هزینه بر می باشد ،با تشخیص اکوکاردیوگرافی و از طریق مراجع قانونی نسبت به ختم حاملگی اقدام کرد.

انجام اکوی قلب جنین برای چه کسانی ضروری است ؟

انجام اکو کاردیوگرافی جنین در دوران بارداری برای همه خانم های باردار الزامی نیست. اما زمانی که پزشک شما تشخیص بدهد که نیاز به این آزمایش است انجام آن برای شما ضروری‌ست. اما اگر کنجکاو هستید که بدانید چه زمانی انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین نیاز است می توانید لیست زیر را چک کنید.  انجام اکوی قلب جنین برای گروه های زیر توصیه می شود :

1.  سابقه فامیلی ابتلا به نارسایی های مادرزادی قلبی دارند توصیه می شود.
2. در خانواده هایی که مادر یا پدر و یا فرزندان سابقه ابتلا به نارسایی های مادرزادی غیر قلبی را داشته اند استفاده از اکوی قلب جنین توصیه می شود.
3. مادرانی که مبتلا به یک سری بیماری های متابولیکی از جمله دیابت، فنیل کتونوری و یا لوپوس هستند احتمال ابتلای جنین آنها به نارسایی های قلبی در مقایسه با سایرین بیشتر است.
4. مادرانی که سابقه سقط های مکرر داشته اند.
5. مادرانی سابقه نازایی و استفاده از روشهای کمک باروری داشته اند.
6. مادرانی که سابقه مصرف دارو بخصوص سابقه مصرف داروهای اعصاب را دارند احتمال حاملگی های همراه با نارسایی های قلبی در آنها بیشتر است.
7. وجود سابقه بیماری های عفونی دوران حاملگی مثل سرخجه، سیتومگالوویروس، آنتروویروس ها و پاروویروس ها.
8. مصرف داروهای تراتوژن در زمان حاملگی مثل الکل، آمفتامین، ضد تشنج ها، لیتیوم ویتامین A (رتینوئیک اسید)، وارفارین.
9. وجود یک یافته غیر طبیعی در سونوگرافی معمولی مثل شک به بیماری های قلبی یا خارج قلبی، اختلالات ریتم قلب جنین، هیدروپس فتالیس، ادم پشت گردن جنین، اختلالات مایع آمنیوتیک، کاهش رشد جنین.
10. تشخیص بیماری های کروموزومی در دوران جنینی.
11. دوقلویی.
12. وجود سطح غیر طبیعی از مارکرهای بیوشیمیایی در خون مادر مثل AFP و HCG

این نکته را باید اضافه کرد که موارد اکوی جنینی الزاما به لیست فوق محدود نمیشوند، بویژه همانطور که قبلا ذکر شد بسیاری از بیماریهای قلبی در حاملگی های کم خطر و یا بی خطر رخ می دهند. بنابراین برای اطمینان بیشتر والدین، بررسی کامل و جامع وضعیت بیماریهای قلبی جنینی توصیه میشود.

بسیاری از موارد بیماری های مادرزادی قلبی در دوران بارداری رخ میدهند که هیچ گونه عوامل خطر مشخصی ندارند و این بر اهمیت بررسی اکوکاردیوگرافیک دقیق تر و فراگیر تر جنینی می افزاید, بطوریکه بسیاری بررسی اکوکاردیوگرافیک را در تمام جنین ها توصیه میکنند.

بهترین زمان برای انجام اکوکاردیوگرافی جنینی

انجام اکوکاردیوگرافی جنینی بسته به مورد و نظر پزشک معالج در هر ماهی از بارداری پس از هفته 14 تا انتهای بارداری قابل انجام است. بهترین دوره انجام اکو قلب جنین  18-24 هفتگی بارداری است اگرچه در مواردی که احتمال نیاز به سقط مطرح میباشد انجام آن قبل از 19 هفتگی توصیه میشود. حساسیت این روش تشخیصی حدود 80-90% میباشد.

با توجه به محدودیت سقط قانونی در ایران توصیه می شود اکو کاردیوگرافی قبل از هفته ۱۹ انجام شود تا در صورت وجود نقایص عمده قلبی بتوان از سقط قانونی جنین استفاده کرد.

دکتر مازیار رستگار
فوق تخصص اکو قلب کودک و جنین

آمادگی لازم قبل از اکوی قلب جنین در بارداری

برای انجام اکوی قلب جنین نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد. برای انجام این آزمایش بین 30 دقیقه الی 2 ساعت باید زمان در نظر بگیرید. بهتر است برای انجام این آزمایش هم مانند دیگر آزمایش های دوران بارداری همسر یا یکی دیگر از اعضای خانواده را به عنوان همراه در کنار خود داشته باشید.

اکوکاردیوگرافی جنین چگونه انجام می‌شود (‌به چه صورت است )

آزمایش اکو قلب جنین به دو روش که در زیر توضیح داده شده اند انجام میشود :

اکوکاردیوگرافی شکمی

پروسه انجام این آزمایش مانند سونوگرافی است. همانطور که از نام این آزمایش پیداست این آزمایش از روی شکم مادر انجام میشود. امواج صوتی از طریق یک وسیله دستی به نام پروب به داخل بدن فرستاده می‌شود. تصاویر ایجاد شده روی مانتیور قابل مشاهده هستند.

اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال

در این آزمایش یک دستگاه کوچک وارد واژن میشود. تصاویر تهیه شده در رویش ترانس واژینال وضوح بیشتری از تصاویر اکوکاردیوگرافی شکمی دارند.

انواع اکوکاردیوگرافی جنین

اکوکاردیوگرافی جنین دارای چهار دسته بندی زیر است :

• اکوکاردیوگرافی دو بعدی
• اکوکاردیوگرافی داپلر
• اکوکاردیوگرافی سه بعدی
• اکوکاردیوگرافی چهار بعدی

که با توجه با تصاویر تهیه شده در آزمایش اکوی جنینی می توان دسته بندی زیر را ارائه نمود :

اکوکاردیوگرافی دو بعدی

این اکو ساده‌ترین نوع اکوکاریوگرافی در بین انواع اکو است. این نوع اکو برای اندازه‌گیری بخش‌های مختلف قلب مانند : محفظه پمپاژ، اندازه قلب، ضخامت دیواره‌های قلب و غیره به‌ کار می‌رود. تصاویر اکوکاردیوگرافی دوبعدی شبیه به «ترسیم ساختار قلب» هستند.

اکوکاردیوگرافی داپلر

اکوکاردیوگرافی داپلر برای اندازه گیری سرعت و جهت گردش خون در قلب استفاده میشود . این روش اکو برای بررسی مشکلات گردش خود و فشار در عروق استفاده میشود. مشکلات مربوط به دریچه ها، بطن و دهلیز و دیواره های قلب را میتوان با استفاده اکوکاردیوگرافی داپلر تشخصی داد.

اکوکاردیوگرافی سه بعدی

بر خلاف اکوکاردیوگرافی های معمول که تصاویر دوبعدی ایجاد میکنند این نوع اکو تصاویر سه بعدی را نشان میدهد. با استفاده از این تصاویر می توان مشکلات مشکلات دریچه‌های قلب، جایگزینی دریچه‌های قلب و بطن چپ (دریچه پائین سمت چپ قلب) را بسیار دقیق تر تشخیص داد.

اکوکاردیوگرافی چهار بعدی

این اکو که  پیشرفته ترین نوع اکوکاردیوگرافی است در مراکز بسیار محدودی در کشور انجام میشود. در این نوع اکو که با استفاده از دستگاه های فوق پیشرفته اکوکاردیوگرافی چهاربعدی انجام میشود متخصص تصاویر را به صورت همزمان از زاوایای مختفلی بررسی میکند و موجب بالا رفتن قدرت تشخیص میشود.

کلینیک تخصصی سلامت جنین بیمارستان صارم با حضور دکتر مازیار رستگار به عنوان بهترین مركز تخصصی قلب جنين و كودك در ايران است كه علاوه بر محیط مناسب مادران باردار با بکارگیری دستگاه اكوكارديوگرافى GE و Philips نوید بخش تشخیص اختلالات قلبی احتمالی با بیشترین دقت ممکن می باشد

تفاوت اکوی قلب جنین با نوار قلب جنین چیست؟‌

در اکو قلب جنین ساختار قلب , دریچه های قلب و عروق بررسی میشوند و مشکلات احتمالی قلب جنین به صورت کامل بررسی میشوند در حالیکه در نوار قلب جنین نظم و تعداد ضربان قلب جنین بررسی میشود.
 برای اطلاع از جزئیات بیشتر می توانید مطلب تفاوت اکو قلب و نوار قلب جنین را بخوانید.

آیا انجام اکوی قلب جنین می تواند خطرناک باشد ؟

تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر خطرناک بودن آزمایش اکوی جنینی ثبت نشده است. چرا که  همانطور که در قسمت “اکوکاردیوگرافی چیست ؟” بیان شد , برای انجام اکو از امواج فراصوت با فرکانس بسیار پایین استفاده می شود که هیچ گونه ضرر و عوارضی برای مادر و جنین ندارند.

هزینه اکوی قلب جنین

توجه به هزینه های دروان بارداری شاید برای شما سوال شده تا هزینه اکوکاردیوگرافی قلب جنین خود را بدانید. برای اطلاعات تکمیلکی باید این موارد را در نظر داشته باشید که تجهیزات مصرفی , نوع دستگاه , میزان تخصص اپراتور دستگاه اکو می توانند روی هزینه نهایی که شما پرداخت میکنید تاثیر بگذارند. برای اطلاع از هزینه اکوی قلب جنین در سال 1400 می‌توانید با شماره 09020761789 تماس بگیرید یا برای اطلاع از هزینه اکو قلب جنین در واتس اپ پیام ارسال کنید